De terreinknecht van ZFC
van de redactie: Ruud Meijns
2 april 2011
Over Piet de Leeuw 1904 – 1987, verteld door zijn zoon Herman de Leeuw
In 1946 is mijn vader van Wormer naar Zaandam verhuisd, naar de Prins Hendrikstraat en kreeg hij een aanstelling als terreinknecht in vaste dienst bij ZFC. Daarvoor werkte hij in Wormer bij van Gelder papier waar hij o.a. voor dhr. Keet de boerderij onderhield die bij de villa van het bedrijf hoorde. Hij verzorgde tevens het paard en de koets waarmee dhr. Keet op feestdagen door het dorp reed. Bovendien had hij meegewerkt aan de aanleg van de velden van WSV ’30, de voetbalclub uit Wormer.
foto: ZFC-Ajax, november 1965.
Tot 1954 werd er in Nederland alleen op amateurniveau gespeeld. ZFC heeft de overstap naar betaald voetbal in 1955 gezet en speelde in de 2e en 1e divisie. In het bekervoetbal kwamen tal van grote clubs naar de Westzanerdijk zoals Ajax, Sparta, Elinkwijk. Het betaalde voetbal eindigde voor ZFC in 1971 toen het terug ging naar de 3e klasse van de amateurs. In 1970 vond de verhuizing plaats van de Westzanerdijk naar het Hoornseveld.
ZFC had zelfs Engelse trainers in dienst, Bollington in jaren ’30, omdat het spel dat ze speelden ngels was, tik-tak voetbal. In 1946 was dat Duke Hamilton.
Als ZFC thuis speelde trok dat heel wat volk. Dan stond de Westzanerdijk vol met fietsen die na afloop het centrum van Zaandam van de Hogendijk tot aan de Wilhelminabrug verstopte.
Terreinknecht was een fulltime baan. Mijn vader heeft nog een opleiding gevolgd samen met knechten van Ajax en Feyenoord. Er werd zondags gespeeld, maar ook op de woensdagavond. ZFC had drie velden. Van mijn werkgever mocht ik mijn vader assisteren. Om het veld na een wedstrijd te egaliseren was een hele klus. Dat deden we met de voet, plankjes onder de klompen en al stampend maakten m’n vader en ik het veld vlak.
Foto: Het ZFC-veld, aan de overkant de staantribune aan de Westzanerdijk. Links een gedeelte van de zittribune.
De club kreeg zelfs een motormaaier, als enige in de streek. Voordien had men een aantal schapen in dienst die het gras kort hielden. Van boer Looyengoed, wiens boerderij naast het B-veld lag, leenden we een wals die we achter de maaier koppelde om het veld nog beter te krijgen.
Als er ’s avonds getraind werd, moesten de lichten, die op de tribune stonden, naar het B-veld gericht worden.
Maar voor de woensdagavond wedstrijd moesten ze weer naar het hoofdveld gedraaid worden. Net als met de 4 lichtmasten stond ik op het veld en gaf ik aan m’n vader aan of ze goed stonden. Hij klom steeds de mast in.
In die tijd werd er nog met leren ballen met veters gespeeld. Die ballen moesten goed worden onderhouden en de veters moesten in de bal worden weggewerkt. Mijn vader had onder de tribune zijn eigen werkplek. Mijn moeder deed de was voor het team en bij ons achter hing alles te drogen. Je hoorde haar steeds roepen, “denk om de shirtjes!”.
foto: Vader Piet als jongeman
De Wondertent
Bij de wondertent kon het publiek versnaperingen halen; thee, koffie, fris etc. Bier werd in die tijd niet geschonken bij het voetbal. Omdat, vooral in de pauze, het enorm druk was werd het hele gezin ingeschakeld voor de bediening. Ik zat bijv. met een tafel vol snoep bij de tribune en mijn broer stond aan de andere kant van het veld. Je moest je kop er goed bijhouden want er kwam heel wat gereken aan te pas. Een bakkesvol 2 voor 5 cent, rolletje drop 15 cent en rol King 17 cent.
Op de zijkant van de tent hing een beeldverhaal waarin een sulletje veranderde in een sterke voetballer. De tekst bij het verhaal was:
Zo maken wij in de Wondertent
van een slome knul een kwieke vent.’
Toen het wat minder ging met ZFC kreeg mijn vader nog maar de helft van z’n salaris en moesten de inkomsten aangevuld met de opbrengst van de wondertent. Uiteindelijk kwam er helemaal een eind aan de periode bij ZFC en kon mijn vader een plek krijgen bij de Heemtuin van de gemeente. Vader is nooit meer naar wedstrijden gaan kijken. Toen de TV kwam keek hij nog wel naar voetbal. Je moest bij hem uit de buurt blijven want hij leefde erg mee met z’n armen.
foto: De drukte tijdens de topwedstrijd ZFC-Elinkwijk in februari 1962
Copyright foto’s: Gemeentearchief Zaanstad, Nationaal Archief, jubileumboek ZFC en fam. de Leeuw.