Het boekenkastje aan de sloot
Van onze redactie, Ans Pieper
Ik ben een fan van de schrijfster Carry van Bruggen (1881−1932). Ik was dan ook blij toen de Gemeente kunstenares Helen Frik de opdracht gaf een beeld ter nagedachtenis aan haar te ontwerpen. De onthulling vond plaats in 1997 aan de Vaart bij de Wilhelmina Druckerstraat in Zaandam. In de buurt waar ze ooit woonde. Komend vanaf de Botenmakersstraat staat het half verscholen achter de takken van een wilg aan het water.
Het werk van Helen Frik is in brons uitgevoerd en 1.50 m hoog. Op een boekenkastje staat een (avondmaals)beker waaruit een vrouwenfiguur zich uit haar milieu lijkt te ontworstelen en de wereld wat narrig inkijkt. Ze kan zich spiegelen in de spiegel naast haar. Er staat een asbak met smeulende sigaret op de kast, een rokende vrouw was in de tijd van Carry van Bruggen rebels te noemen. De volle boekenkast symboliseert haar productiviteit. Je kunt de titels lezen.
De meisjesnaam van Carry van Bruggen was Caroline Lea de Haan. Ze was de zus van schrijver Jacob Israel de Haan. Het gezin kwam in 1885 in Zaandam wonen waar haar vader Izak de Haan gazzan was in de synagoge aan de Gedempte Gracht. Ze schreef in 1921 Het huisje aan de sloot waarin ze in 25 korte verhalen het alledaagse leven van een negenjarig joods meisje uit een arm gezin in het benepen protestantse milieu schetst. Ze putte daarbij uit haar herinneringen van haar jeugd in Zaandam. In Zaandam bezocht Carry de ulo-school en vervolgens de normaalschool, die haar opleidde tot onderwijzeres. In oktober 1900 vestigde ze zich als onderwijzeres in Amsterdam. In 1904 trouwde Carry met journalist en schrijver Kees van Bruggen. Later is ze van hem gescheiden maar ze is wel blijven schrijven onder de naam van Bruggen.
Carry van Bruggen schreef een groot aantal romans maar raakte enigszins in de vergetelheid. Tijdens de tweede feministische golf in de jaren zeventig werd ze herontdekt vanwege haar boek ‘Eva’. In die tijd ben ik haar ook gaan lezen.
In de laatste jaren van haar leven leed Carry van Bruggen aan depressiviteit en verbleef ze regelmatig in psychiatrische inrichtingen. Op 16 november 1932 overleed ze aan een overdosis slaapmiddelen. Heel haar leven was een opeenvolging van succes en afwijzing geweest, zowel faam als afkeer waren haar deel. Misschien was ze haar tijd vooruit.
Opvallend is dat eind 2020 de biografie uitkwam van Barber van de Pol Er is geen ander zijn dan anders zijn, Denken met Carry van Bruggen over de romanschrijver, essayist en filosoof. Daarnaast brengt Querido ook de roman Eva opnieuw uit.
Helen Frik, Worcester, 1960, is een Engelse beeldhouwer, schilder, tekenaar en fotograaf. Ze is ook actief als sieraadontwerper. Helen Frik kreeg haar opleiding aan de Brighton Polytechnic in Brighton en studeerde aansluitend aan Ateliers ’63 in Haarlem. Sinds 1985 is zij docent beeldhouwkunst aan de Academie voor Kunst en Industrie in Enschede.
De kunstenares, die sinds 1983 in Amsterdam woont en werkt, ontving in 1996 de Jeanne Oosting Prijs voor haar aquarelleerkunst en in 2001 de Sandbergprijs van het Amsterdamse Kunstenfonds.
Info: oa Wikipedia en Stichting Dodenakkers