1918 – Sint Maartenrellen.
Van onze redactie, Ruud Meijns
Foto Gemeentearchief Zaanstad: Gedempte Gracht rond 1900
Zoals gewoonlijk gedurende de laatste jaren, maar nu in veel erger mate, is de St. Maarten, het typisch aardige kinderfeest, verlopen in een ergerlijke herriemakerij en het uitvoeren van allerlei baldadigheden en straatschenderij op grote schaal. Dit was 1918.
De krant van 12 november 1918 schrijft, ‘Zolang de winkels op de Ged. Gracht geopend waren bleef het nog bij het afsteken en gevaarlijk wegwerpen van rotjes, voetzoekers en donderbussen. Beschermd door de duisternis werd uit alle hoeken en gaten alles wat maar brandbaar was naar de Ged. Gracht gesleept en daar in brand gestoken’.
Net zoals de volwassenen moesten ook de jeugdigen een uitlaatklep vinden voor de jaren van ellende, voedselschaarste en werkloosheid. Nu de Grote Oorlog eindelijk afgelopen leek te zijn, vond het een uitweg in baldadigheid die men in Zaandam nog niet had meegemaakt.
De politie had het eerst nog aangekeken, maar begon tenslotte op te treden. Tussen 9 en half 10 laaiden op steeds meer plekken vuren op. De politie werd bekogeld met stenen en de winkelruiten van winkels moesten het ontgelden. De burgemeester overwoog de marechaussee in te roepen, maar na charges met de gummiknuppel was dat niet meer nodig. De rust was weergekeerd.