Panorama zaandam by Tilemahos Efthimiadis

Dit huis hoort op de Zaanse Schans
Van onze redac­tie, Ruud Mei­jns

WestzijdeOlthof1Alberto Olthof weet dat dat nooit gaat gebeuren, maar als je echt om West­z­i­jde 38, Het Calff-​huis geeft, is dat de beste oploss­ing. Het is een houten huis en kan als een mecanobouww­erk uit elkaar gehaald wor­den. Alleen de voorgevel is van steen.

Het hoort eigen­lijk in een omgev­ing waarin het als een pres­tige­huis tussen houten huizen staat, dus de Zaanse Schans. Dan krijg je heel mon­u­ment lievend Zaan­dam over je heen. Nee, dat moet hier bewaard bli­jven, de fluwe­len West­z­i­jde. Nou kijk eens naar die West­z­i­jde; het is toch een ramp­goot.

Mijn grootoud­ers zijn hier in 1946 gekomen omdat mijn opa als internist was aangenomen in het St. Jan zieken­huis. Die had dit huis gezien en het was toen te huur bij Van der Stadt, die was toen nog de eige­naar. Hij vroeg zich echt af of zijn vrouw wel in zo’n bouw­val wilde wonen; het huis was er erg slecht aan toe. Mijn oma zag er wel wat in en ze zijn er ingetrokken. Maar mijn opa heeft nooit veel aan onder­houd gedaan. Ze ver­hu­ur­den de kamers aan de noord­kant aan mijn oud­ers en m’n grootoud­ers hebben het in 1961 gekocht van Van der Stadt. In 1964 hebben ze het doorverkocht aan mijn oud­ers met een tamelijk riante winst.

WestzijdeOlthof2



Mijn oud­ers zijn zich toen verder in de schulden gaan steken, want m’n vader was ook nog een prak­tijk aan het opbouwen, om een grote onder­houds­beurt aan het huis te doen. Heel veel din­gen zoals de elek­triciteit, noem maar op, dat is alle­maal aan­gelegd door m’n vader. Er zaten nog lei­din­gen in uit de negen­tiende eeuw denk ik.

De deuren waren donker­bruin, de oor­spronke­lijke keuken was een donker hol. Nico­laas Calff ver­toefde veel aan het Franse hof en zij hebben dus een Franse stijl in het huis aange­bracht. Het was een somber, gere­formeerd hol.

Elke keer als hij in Par­ijs kwam, kreeg Nico­laas Calff te horen dat hij zo’n grote houthande­laar was en in zo’n klein prut­shuisje woonde. Dus tij­dens de bouw zijn ze er nog een verdieping bovenop gaan zetten. Dus we hebben niet alleen een zolder, daar­boven een vlier­ing en daar­boven hebben we nog een spookruimte van 2 a 3 meter hoog. Omdat die verdieping erop kwam kon hij die mooie siergevel erop laten zetten. Als je naar de voorkant kijkt zie je nog die twee fasen in de gevel; alle­maal steen en opeens hout waar de zolder gemaakt is.

Oor­spronke­lijk had dit pand een punt­dak moeten hebben en dat is nog te zien op zolder waar hele stukken met schuine wand zijn. Op dat bin­nen­dak hebben nooit lat­ten en pan­nen gele­gen. In het boek staan wat foto’s om dat te illus­tr­eren. Dan zie je ook hoe groot die balken op de zolder zijn in vergelijk­ing met de balk­jes van het trap­pen­huis.

Dat het huis van Calff steeds groter werd kun je ook zien aan het feit dat de aan­pal­ende huis­jes veel kleiner waren. Het buurhuis was eigen­lijk het huis waar het per­son­eel woonde. In deze kamer is een nis, die nu dicht is, maar eigen­lijk was dat de door­gang naar het verblijf van het per­son­eel. Zo kwa­men ze ’s mor­gens het huis in en kon­den dan aan de gang gaan in de keuken. Die was aan de straatkant in het zuidelijk deel van het huis. Aan de andere kant van de gang, in het noordelijke deel daar zaten de hoge dames en heren. En natu­urlijk zat men ook boven want het aan­tal kamers doet ver­moe­den dat ze er niet alleen maar sliepen.

Ik ben opzij gestapt als erf­ge­naam omdat die 4½ miljoen die ik had kun­nen kri­j­gen nodig zijn om het huis weer up-​to-​date te kri­j­gen voor nieuwe bewon­ers. Ik leef hier, maar er zijn zoveel din­gen hier die gewoon moeten gebeuren voor een mod­erne bewoner.

Bijvoor­beeld de vraag hoe isoleer je dit huis? Als je dit goed gaat isol­eren dan rot het hout weg. En dan de voorgevel – met die mod­erne stor­men is die siergevel een wind­vaan. Het enige steen aan dit huis is die plaat aan de voorkant, dus met dat wind­vaan als hou­vast en die ste­nen plaat als breek­i­jzer rukt die wind op een enorme manier aan de balken van dit huis. Nu zijn die ankers sterk genoeg dus de gevel zal niet van­daag of mor­gen op straat vallen. Bin­nenin het huis zie je dat hele grote balken hor­i­zon­taal zijn vast­ge­maakt aan de dun­nen balk­jes van het trap­pen­huis en die kalken gang zit op het breukvlak. Dus een flinke wind gaat de kalken pla­fonds ver­scheuren.

Ik denk ook dat het trap­pen­huis er later in is gezet en wat het erg­ste is in de 19e eeuw is de keuken al eerder naar achteren ver­plaatst en hebben ze de tegels van de vloer gebruikt om een kelder te maken. Die kelder is dus een grote klomp steen en onder die dikke balken­con­struc­tie zit­ten dus dikke poeren en om die uit te graven is veel meer werk dan de poeren onder het trap­pen­huis die van hele dunne balk­jes zijn. Die hele klomp steen hebben ze op een dunne draag­con­struc­tie in de grond gezet. Dus die kelder die zakt, daar moet dus iets aan gebeuren. Dat gaat sloten met geld kosten.

WestzijdeOlthof3Mijn oud­ers hebben over de oude muren en orna­menten een nieuw kalk­laag laten aan­bren­gen. Die oude kalk­laag die eron­der zit is grauw. Maar die schilders hebben de ver­keerde soort kalk gebruikt, dus die kalk laat los. Een expert die mijn moeder raad­pleegde zei haar als u geduld heeft laat het afblad­deren want als je eraan gaat krabben loop je dus de kans dat dan die orna­menten beschadigd raken. Als je daar een expert voor moet laten komen gaat dat veel geld kosten. Als er al goeie experts voor te vin­den zijn. Dat zijn alle­maal zaken waar je mee te maken kri­jgt als je iets aan dit ouwe huis wilt doen.

In 1926


Er is elk jaar wel enige vorm van gesodemieter en iemand die het onder­houd van dit huis kan betalen gaat toch niet ieder jaar één of andere vorm van gesodemieter op zijn dak halen? Met de instantie of mon­u­menten­v­erenig­ing. We had­den net het huis aan de voorkant een opknap­beurt gegeven komt de gemeente en die wil pal voor de voordeur een boom in zo’n roest­bak neerzetten. Daar ben ik niet erg tactvol tegenin gegaan maar ik was ziedend. We had­den altijd paalt­jes voor het huis zodat er geen auto’s kon­den park­eren. Nu staat er altijd wel een auto of vracht­bus.

Czaar Peter
Czaar Peter heeft in Rus­land een hele hoge sta­tus en dat hij in dit huis langer heeft rondgelopen dan in het huisje op het Krimp is voor de Russen een mooi stuk his­to­rie en daar willen ze iets mee doen. Ik probeer het his­torisch belang van het huis aan de man te bren­gen en hier loop ik tegen een muur op en bij die Russen is het net een warm bad, ze zijn ent­hou­si­ast. De belang­stelling voor dit huis is niet zo groot in Zaan­dam. Mijn boek dat ik gratis ter beschikking stel wordt weg gehaald door mensen en ik denk dat de min­i­mum leeftijd 40 jaar is. Hoe bereik je de nieuwe gen­er­atie? Bij die Russen zijn er wel mensen onder de 40 jaar die geïn­ter­esseerd zijn en dat is zo pret­tig voor me.

Vol­gend jaar is er een Czaar Peter­jaar in Rus­land en ik ben daar voor uitgen­odigd en dan maken ze een reis­gids van plaat­sen in Ned­er­land waar de Czaar is geweest. Vooral in Ams­ter­dam natu­urlijk want hier kreeg hij een steen voor z’n kop omdat hij een vreemdel­ing was. In Ams­ter­dam was hij veel anon­iemer, daar ging hij in de massa op. En in die reis­gids hebben ze ook foto’s uit mijn boek gebruikt. Daar ben ik trots op want ik vecht voor de his­to­rie van dit huis – ik woon er tenslotte al ruim zes­tig jaar in.

WestzijdeOlthof4Ik vind het knap wat m’n oud­ers hebben gedaan met dit huis. Wij hebben ons steeds aan het huis aangepast zodat de mon­u­men­tale delen zijn gebleven. Maar wat zijn nou de din­gen die opgek­napt had­den kun­nen wor­den? Dat zijn de din­gen die mijn oud­ers zelf hebben aange­bracht bijvoor­beeld wat wij de kinderkamer noe­men daar zit zacht­board tegen de muur en plin­ten en daar zie je zo dat is Bruynzeel. Daar is lekk­age geweest. Net zoals hier in de kamer, hier is ook lekk­age geweest en dan stop je de lekk­age, maar het behang hoef je niet direct te ver­van­gen.

De lekk­age hier in deze kamer komt van de buren, ooit zat mod­ewinkel Meer­hof daar. Hun goot die stortte het water in het bakje van de regen­pijp en dat liep over tegen onze muur. En die planken, het is een houten muur, die planken zijn oud en als het gaat rege­nen na een warme peri­ode zit er ruimte tussen. Als je dat hout afs­luit gaat het op den duur rot­ten. Daar zijn die 4½ miljoen voor om al die prob­le­men op te lossen.

Die 4½ miljoen is mijn erfdeel van mijn moeder en op aan­raden van de bank, want ik had eerst het plan om het geheel aan Stad­sh­er­s­tel te schenken, de bank heeft toen aange­dron­gen om het te split­sen. Je geeft ze 2 miljoen en die andere 2½ zet je vast in een beheer fonds. Ik moet daar m’n handteken­ing voor zetten, maar ik kan het dus niet gebruiken om er lekker feest van te vieren.

Ik ben ook lezin­gen gaan geven om te zien of ik experts bij dit project zou kun­nen inter­esseren. De lez­ing ging over het huis en toen kwam het advies om Stad­sh­er­s­tel erbij te betrekken. Ik ken een pro­jec­ton­twikke­laar hier uit de West­z­i­jde die was stom ver­baasd dat ik dit huis had laten weggeven want die was wel bereid hier een bod op te doen. Een locatie aan de Zaan, er is een tuin bij die dacht er een duur apparte­menten­com­plex van te maken. Maar dan is er alle kans dat het plat gaat of ander­szins vernield wordt want voor de inhoud van het huis had hij geen enkele belangstelling.

1962
WestzijdeOlthof5oen mijn vader over­leed kreeg mijn moeder een bod van 3½ miljoen en we zaten toen heel erg krap. Mijn vader is heel jong overleden en er waren alleen maar schulden denk maar aan de kosten van de over­name van een prak­tijk. Maar ondanks dat heeft ze het niet over haar hart gekre­gen om daarop in te gaan. Daar heb ik zoveel respect voor en om dan in de tijd die ik nog heb om dan de boel er door te jassen, nee dan kan het beter aan de droom van mijn moeder besteed worden.

Foto: Mevrouw M.C.W. Olthof — Mulder

Er is in de loop der jaren veel ken­nis ver­wor­ven over restau­r­eren en daarom had ik gehoopt dat ik dat pro­ces in gang had kun­nen zetten en als ik het vertrouwen had gehad dat het huis, zoals ik het nu geregeld heb, in goede han­den was dan zat ik hier al niet meer.

In 2017, okto­ber dacht ik, waren er enorme stor­men en het lood tussen de schoorste­nen dreigde los te scheuren. Ik ben toen het dak opge­gaan want de enige manier om dat lood op z’n plek te houden was om er zelf op te gaan liggen. De lood­gi­eter die het nader­hand heeft her­steld zei nog dat ik echt op tijd was want het was al behoor­lijk los gescheurd. Daar hebben m’n han­den een flinke opdon­der van gekre­gen en ik kon ze een half jaar nauwelijks gebruiken, ik liet con­stant din­gen vallen.

Dat het bouwsel waar vroeger de Zaan­land­sche schoe­nen­han­del zat, kon hier pal tegen dit pand aan gebouwd wor­den omdat Van der Stadt de steeg aan ze heeft verkocht. En omdat onze gevel toen boven hun grond uit­stak hebben ze dus een stuk van de goot mogen afza­gen. Miss­chien was dat juridisch wel aan te vechten, maar mijn oud­ers waren bezig met het opzetten van een prak­tijk. Mijn moeder stond om zes uur op en ging zelden voor 12 uur naar bed. Mijn vader maakte soms nog gekkere uren omdat hij ook nacht­di­en­sten had en had­den ze wel iets anders aan hun hoofd.

WestzijdeOlthof6Dus die goot heeft nog maar weinig draagkracht en toen de bouw­ers van de laat­ste ver­bouwing vanuit de goot wilden werken stond ik op tilt. Dan kom ik in het geweer voor het huis want als je daar met bouwschoe­nen over­heen gaat lopen voel je niets van de beweg­ing. Dat was te link, dat kan dit huis niet hebben.

Het boek dat ik over dit huis heb geschreven is mede gemaakt om mensen voor te lichten, het is een huis met geschiede­nis dat bewaard moet bli­jven, hoe, daar kun­nen we over van mening ver­schillen. Het boek ligt bij Bruna op de Gedempte Gracht en kan zon­der kosten wor­den meegenomen.

Foto in 2016


Joomla tem­plates by a4joomla