Panorama zaandam by Tilemahos Efthimiadis

Kosie in Luilekkerland.

Door: Koos van der Woude

luilekkerland1Soms kun je op een vreemde manier een duikel­ing in het verleden maken. Geruime tijd gele­den kwa­men een paar per­so­nen café Zaanzicht, Oost­z­i­jde 192 bin­nen en keken vol belang­stelling rond. Ze waren hier om doc­u­men­tatie te verza­me­len. Dat was om een boek samen te stellen over de Zaankan­ters aan het water. Het toe­val wilde dat er een schilderij hing over de oude zee­haven. De man­nen waren vol lof over het doek. Als dank voor het lenen kreeg mijn zoon, toen nog uit­bater van het café, het boek, dat nu in mijn boekenkast prijkt, met erin een afbeeld­ing van het schilderij. Bij het door­bladeren viel mijn oog op een oude foto uit de jaren zes­tig; het waren de voor­ma­lige pro­duc­tiefab­rieken van Albert Heijn in de Oost­z­i­jde. Daar heb ik ruim 25 jaar gew­erkt voor­dat het bedrijf ver­huisde naar het West­er­spoor. Meteen bor­relden weer beelden van weleer op, van mijn sol­lic­i­tatie in 1965 tot de sloop in 1995.

In de jaren zes­tig kon je nog gemakke­lijk van de ene naar de andere baas lopen. Ik werkte bij scheep­swerf Boots­man aan de Ger­rit Bolkade, ongeveer waar nu de Hemspoor-​tunnel loopt. Ooit speelde daar voet­bal­club Zaanse Boys. De werf stond op de rand van fail­lisse­ment, door­dat er te weinig aan­bod van te bouwen schepen was. Het laat­ste schip dat van stapel liep was de Nelly, een zand­schip voor zand­han­del Van Vliet in Wormerveer. Ik zie de boot nog wel eens varen die ik van kiel­leg­ging tot afvaart heb meegemaakt.

Mijn schoonva­der was al jaren werkzaam bij Ahold, tipte me dat de TD van het pro­duc­tiebedrijf nog tech­nis­che mensen zocht; 11 okto­ber 1965 was het zover. Na een gesprek met per­son­eelza­ken werd ik aangenomen. Geen Sjakie in de choco­lade­fab­riek, maar Kosie in Luilekker­land. In de vele oude gebouwen wer­den diverse pro­ducten gemaakt. Behalve mac­a­roni, beschuit en hagel­slag, ook choco­laderepen, drop, tof­fees, koek­jes en ont­bi­jtkoek. Maar ook limon­ade, advo­caat en wijn. Kor­tom een eldorado.

luilekkerland2De portier­sloge was in de Oost­z­i­jde, tegen­over het enige pand op nr.70 dat daar nog aan herin­nert. Het was nog van groen­te­boer Frans v/​d Stadt, niet ver van de Schoolmeestersstraat. Daar gin­gen het kan­toor­per­son­eel en de chefs naar bin­nen. In de Oost­z­i­jde was in pand 38 nog een fab­rieksin­gang. Dat was ongeveer tegen­over de Klam­persstraat, tussen de TD en het voor­ma­lige Lab­o­ra­to­rium, dat in 1954 ver­huisde naar een nieuw pand. Daar kon het kloot­jesvolk naar bin­nen. Er werk­ten veel mensen. Dat zag je aan de rekken met prikkaarten met je naam en num­mer. Ik had nr. 110. Je pakte een kaart, stopte hem in de gleuf van de klok en haalde de han­del over. Daar stond je begin­tijd en eindtijd op. De klee­druimtes waren in het oude kaas­pakhuis, een klein wit gebouw aan de Zaankade. Rechts van het Ruyter­veer naar de West­z­i­jde. Hier stond ook een bouww­erk, waar de admin­is­tratie van de tech­nis­che dienst huisde. Aan de andere kant de Fenikss­chool; een laag houten pand.

luilekkerland3De sloop van de pan­den van kap­per Kaper, Klomp, Veltkamp, Café Smit, Mars en Kruit

Voor de uit­brei­d­ing van de fab­riek aan de Oost­z­i­jde, tussen de Kramer­straat en de Bel­gis­ches­traat heeft het bedrijf een grote opruim­ing gehouden. Zo verd­we­nen de lam­p­en­zaak van Kuyt, de tabak­swinkel van Bosman, Bakkerij C. Mars, Café Smit en nog vele anderen. Het pand van Last tabak en kap­per Kaper heeft nog geruime tijd als opslag gedi­end. Alleen de gevel van het pand waar de Coöper­atie was geves­tigd bestaat nog. Die maakt nu deel uit van de winkel van Albert Heyn aan de Zaanse schans. In het stukje Oost­z­i­jde bij de Klam­per­straat ston­den regel­matig meel-​, melasse-​, bulk­suiker– en wijnauto’s. In die straat zelf stond het ontspan­nings­ge­bouw, een markant pand met half rond dak, nu in gebruik als maatschap fys­io­ther­a­pie. In de Oost­z­i­jde ook een aan­tal fraaie huizen voor chefs van de fab­riek en de oplei­d­ingschool. Op de hoek met de Zuider­valdeurstraat woonde schil­len­boer Lasage. Er is nu alleen maar nieuw­bouw. Alleen de ruïne van houthande­laar Mid­del­hoven herin­nert nog aan die tijd, maar zal ook wel ten prooi vallen aan de slopershamer.

Joomla tem­plates by a4joomla