Bezin­ning
_{Van onze redac­tie, Ans Pieper}

Deze keer maak ik een wan­del­ing langs mon­u­menten van her­denk­ing en verzet uit de Tweede Werel­door­log. Het is een ini­ti­atief van Amnesty Inter­na­tional Zaanstreek, in samen­werk­ing met Bureau Dis­crim­i­natieza­ken, het 4 en 5 mei comité Zaanstad en De Orkaan.
Er wordt ook dit jaar geen doden­her­denk­ing gehouden bij de mon­u­menten. Om toch bij de 4e mei stil te kun­nen staan is er deze wan­del­ing Het begint en eindigt bij het stad­huis van Zaanstad. Daar bin­nen ligt het boek met alle ver­mo­orde Joodse inwon­ers van Zaan­dam in de Tweede Werel­door­log. Elke dag wordt een bladz­i­jde omges­la­gen. Onder­weg loop je langs ver­schil­lende mon­u­menten. Ook wan­del je langs stru­ikel­ste­nen die in het trot­toir neergelegd zijn bij de huizen waarin de gede­por­teerde Joden tij­dens de bezetting woon­den. De wan­del­ing duurt ongeveer een uur.
Natu­urlijk kunt je de wan­del­ing ook doen op een ander moment dan 4 mei. Voor de route: www​.4en5meiza​anstad​.nl of www​.zaanstreek​.amnesty​.nl

Het beeld “Bezin­ning”
Nor­maal gespro­ken wordt in Zaan­dam de doden­her­denk­ing gehouden in het Verzets­plantsoen aan de A.F. de Savornin Lohmanstraat. Daar staat het beeld „Bezin­ning” van de beeld­houwer Theo van Reijn. In okto­ber 1945 werd een com­missie gevormd om in Zaan­dam te komen tot opricht­ing van een mon­u­ment ter nagedacht­e­nis van de Zaan­damse gevallen ille­gale stri­jders. Hier­voor werd een col­lecte gehouden onder de bevolk­ing. De opbrengst beant­wo­ordde niet hele­maal aan de verwachtin­gen van de com­missie. De giften varieer­den van f 0,10 tot f 400,-. Uitein­delijk heeft men toch de ben­odigde gelden bijeen gekre­gen en werd aan de beeld­houwer Theo van Reijn de opdracht ver­leend tot het ontwer­pen van een groot mon­u­ment. Het kon op 4 mei 1948 wor­den onthuld.

Het beeld­houww­erk stelt een jeugdige, zit­tende vrouwen­figuur voor, in brons gegoten, voorstel­lende: ‘Bezin­ning’. Zoals bij de onthulling werd geschreven: „De figuur is gedacht uit haar over­peinz­ing ont­wak­end over het leed dat aan vele inwon­ers van Zaan­dam is berokkend. De hand die aan­vanke­lijk het hoofd onder­s­te­unde, is thans in ver­erende houd­ing opge­heven. Met een bli­jde glim­lach, het hoofd gericht naar de bloe­men, her­denkt zij allen, die vie­len en houdt zij ons voor: ‘Laat hen niet vergeefs gestor­ven zijn’.” Op het mon­u­ment zijn de namen gegraveerd van 36 slachtof­fers uit Zaan­dam die in de strijd tegen de bezetter zijn omgekomen.
Theo van Reijn, 1884 – 1954), vol­gde in 1905 lessen aan de Rijk­sacad­e­mie van beeldende kun­sten te Ams­ter­dam, bij onder anderen Bart van Hove. In 1911 won hij de Prix de Rome en hij studeerde ver­vol­gens enige tijd in Rome en Par­ijs.

Van Rei­jns beeld­houww­erken zijn aan meerdere Ams­ter­damse School gebouwen te vin­den, daar­naast maakte hij veel toegepast werk in de stijl van de Ams­ter­damse School, zoals klokken, lam­pvoeten, deurk­lop­pers en doopvon­ten. Hij maakte portret­ten en hij ontwierp eind jaren 1930 beelden voor het Ams­tel­sta­tion in Ams­ter­dam, zowel aan de gevel als in de hal. Zijn vroege werken wor­den wel als abstract-​symbolisch aange­duid. Na 1926 ontwikkelde Van Reijn, onder invloed van de Franse beeld­houw­ers Despiau en Mail­lol zijn stijl uitein­delijk tot wat „een bezield real­isme” werd genoemd. Na de Tweede Werel­door­log ontv­ing de beeld­houwer enige opdrachten voor oorlogsmonumenten.