R.K. Coop­er­atie “De Voor­zorg”
_{Van onze redac­tie, Ruud Mei­jns}

Rond ¹⁹¹⁸⁄₁₉₁₉ wordt in de R.K. Volks­bond de noodzaak bespro­ken om te komen tot een Rooms-​katholieke Coöper­atieve voorzien­ing. Op 4 feb­ru­ari 1919 volgt de opricht­ing van Roomsch-​Katholieke Coöper­atieve Pro­duc­tie en Con­sump­tie Vereenig­ing “De Voor­zorg” zoals de verenig­ing voluit heet.

Het eerste bestuur bestond uit de heren: B. Mier­mans, Voorzit­ter; A. van Halderen, sec­re­taris; N. Palm­boom, pen­ning­meester; O.M. Jansen, 2e sec­re­taris; J.H. Bei­jards, 2e pen­ning­meester; J. Thien en C. v.d. Valk, com­mis­saris­sen en geestelijk adviseur de Weleer­waarde heer G. ter Meij.

Hulde aan deze man­nen die in het rood get­inte Zaan­dam een katholieke coöper­atie start­ten en in stand wilden houden. De weg zou vol teleurstellin­gen liggen, maar ook bli­jde ver­rassin­gen die hen deed vol­houden. Notulen opricht­ingsver­gader­ing 4 feb­ru­ari 1919.


Tij­dens de tweede leden­ver­gader­ing werd gezocht naar wie borg wilden staan want er moest een gebouw komen. Enige vooraanstaande katholieken wer­den hier­toe bereid gevon­den. Het bestuur had de bakkerij van dhr. Engel aan de Brus­selses­traat op het oog, maar dat bleek een bouw­val. Van­wege de moeil­ijke sit­u­atie op de bouw­markt was er geen aan­nemer te kri­j­gen en werd besloten het in eigen beheer te bouwen. De bouwop­dracht werd opge­dra­gen aan dhr. Theo van Sante. Op 15 decem­ber wer­den de stukken bij de notaris getek­end. Prob­leem was de financier­ing. Gelukkig kon het bestuur een hypotheek afs­luiten van f 10.000,–

Op 31 juli 1920 werd de eerste steen gelegd door dhr. Mier­mans en 23 jan­u­ari 1921 kon het gebouw met bakkerij en winkel plechtig wor­den ingeze­gend door de Weleer­waarde heer G. ter Meij, geestelijk adviseur.

Om de bakkerij van vol­doende afzet te waar­bor­gen werd Coöper­atie ”Een­dracht maakt sterk” uit Wormerveer opge­heven en onderge­bracht bij „de Voor­zorg”. Maar al snel bleken de trans­portkosten naar de gemeen­ten buiten Zaan­dam enorm op de exploitatie te drukken. Er werd gew­erkt met paard en wagen en met hon­denkar­ren, maar tenslotte werd een oploss­ing gevon­den in een regeling met de Coöper­atie “Werk­man­skracht” uit Krom­me­nie welke in 1924 zijn beslag kreeg. In dit jaar werd dhr. Klit­sie uit de raad van toezicht overge­heveld naar het voorzit­ter­schap.

In 1929, het grote stak­ings­jaar, was de Voor­zorg groot genoeg om zich staande te houden en werd zelfs het eerste kinder­feest geor­gan­iseerd. Door uit­brei­d­ing van het per­son­eel werd de bakkerij ver­rijkt met een ban­ket­bakkerij. De vooruit­gang zorgde ook voor uit­brei­d­ing van het pand door het onbe­bouwde deel te overdekken.

De Tweede Werel­door­log bracht een rantsoener­ing van grond­stof­fen met zich mee. Uit­jes zoals het kinder­feest wer­den nu in de zaal gehouden. In 1946 werd het uit­gestelde 25-​jarig jubileum gevierd. Toen de hr. Klit­sie de ver­gader­ing om 8 uur opende was de zaal tot de nok toe gevuld met leden en sym­pa­thisan­ten.

Voor de kinderen kwam het the­atergezelschap van Chris Hofland met Tom Poes en heer Ollie B. Bom­mel in 1947 naar het R.K. Verenig­ings­ge­bouw in de Oost­z­i­jde. In het­zelfde jaar kreeg „De Voor­zorg” in de Ros­molen­straat een nieuw jasje aangeme­ten en kreeg de bakkerij een nieuwe oven waar­door de pro­duc­tie ver­dubbeld kon wor­den.

Het jaar daarop, in 1948 gin­gen de kinderen er weer op uit. Met acht auto­bussen van garage Zwart vertrokken ze uit Zaan­dam. Om half acht kwam de hele kar­avaan de Sta­tion­sstraat inri­j­den. Vooraf gegaan door de R.K. Har­monie ging het weer richt­ing de Ros­molen­straat.

Geen zor­gen, die komen nog. Coöper­atie Zaanstreek, samengesteld uit vele ver­schil­lende coöper­aties zoekt in 1958 toe­nader­ing tot o.a. „De Voor­zorg” om zich bij hen aan te sluiten. Maar de R.K. Coöper­atie De Voor­zorg en ook Ver­bruik­ersv­erenig­ing Excel­sior bli­jven liever zelf­s­tandig. Het zijn wel de tij­den dat de zelf­be­di­en­ingswinkels zich ves­ti­gen. En als deze ook brood gaan verkopen wordt het steeds moeil­ijker om vol­doende omzet te draaien. In 1965 doet Coöper­atie Zaanstreek nog­maals een poging om tot samen­werk­ing te komen en weer wordt het ver­zoek afgewezen.

De klap komt hard aan als in april 1970 het bericht komt dat bakkerij „De Voor­zorg” wordt overgenomen door De Zeeuw. In een toelicht­ing wordt gezegd dat door de struk­tu­urveran­der­ing er een noodzaak is om tot grotere een­heden te komen. Het per­son­eel was ingelicht en kan blijven.

Ros­molen­straat 32 anno 2023

Het was een samen­loop van omstandighe­den. In de ver­gader­ing van het dagelijks bestuur van 17 maart 1970 bleek dat door het vertrek van een bakker-​loper er een wijk wegviel met een opbrengst van fl. 1.300, – . Daar­naast stond de brood­fab­riek van Albert Heijn op het punt te gaan draaien en de sociale las­ten zouden per 1 april wor­den ver­hoogd. En met al het harde werken bleek er slechts een winst van fl. 800,– over het jaar 1969 te zijn gemaakt.

Achteraf blijkt dat de terugloop van het aan­tal leden van de Coöper­atie tot 25 het bestuur statu­tair de gele­gen­heid gaf om tot oph­eff­ing van de verenig­ing over te gaan. In kas was toen nog een bedrag van fl.10.000,– . Het bestuur heeft dit bedrag zon­der over­leg met de leden besteed aan enkele pen­sioen­voorzienin­gen voor oud medew­erk­ers. Vol­gens vak­bonds­bestu­ur­der E. P. Cli­jnk een onrecht­matige daad. Maar daar is het bij gebleven.