Bil­lenavond
_{Van onze redac­tie: Ruud Mei­jns}

Enige tijd terug spraken we over ‘het billen van maal­ste­nen’. Molen­ste­nen sli­jten door het gebruik. Na ver­loop van tijd moeten de groeven verder wor­den uit­gekapt met een bilhamer.

Foto: Henk Her­mans. Molen Koren­bloem Ospel bij Nederweert.

Her­man Aart­sen stu­urde een inter­es­sante aan­vulling via de mail.
Her­man schreef: ‘Het billen van de molen­ste­nen vond in de door wind aange­dreven molens meestal plaats op woens­da­gavond. De molen stond dan stil en het werkvolk was vrij. De jon­gens had­den dan tijd om op mei­den­jacht te gaan, het­geen uit­mondde in de beruchte „Bil­lenavond” in de West­z­i­jde van Zaan­dam. Rond de 60-​er jaren is deze tra­di­tie langzaam doo­dge­bloed. Maar er is menig huwelijk uit voortgekomen’.

Bij Oneindig Noord-​Holland vond ik nog een verk­lar­ing voor deze tra­di­tie om aan een jon­gen of meisje te komen.
Op woens­da­gavond had­den de dien­st­meis­jes tra­di­tion­eel vrij zodat zij met mogelijke gelief­den in con­tact kon­den komen en slen­ter­den ze uren­lang gearmd door de West­z­i­jde. Deze woens­da­gavon­den wer­den door jon­gens ‘bil­lenavon­den’ genoemd, naar de West­z­i­jderk­erk die ook wel Bullek­erk wordt genoemd. Stiekem ging het natu­urlijk ook gewoon om de door hen zo geliefde ronde lichaams­de­len van de meis­jes. Dat de naam man­nen buiten Zaan­dam ook aansprak, wordt beves­tigd door het feit dat er ook in Purmerend sprake was van de ‘bil­lenavond’.
Dat van de ‘Bullek­erk’ waag ik te betwi­jfe­len, maar wel een aardig ver­haal.

Om af te sluiten met Dirk Jan de Groot in zijn boek Paipekop­pies:
‘Toen er nog geen bars, danc­ings en dis­cotheken beston­den, was er vroeger in de West­z­i­jde, tussen Dam en Spoorstraat (Sta­tion­sstraat), op zater­dag– en zonda­gavon­den en nog eens mid­den in de week, op woens­da­gavond mei­den­markt. Deze markt werd steeds zeer druk bezocht. Het was een lopende zaak, er werd steeds Dam – Spoorstraat vice versa gelopen. De jon­gens ston­den nu en dan stil bij ‘Kovani’, de sigaren­zaak van Ko van Iddekinge, zoge­naamd om de voet­baluit­sla­gen en de com­peti­ti­e­s­tanden te bestud­eren, maar met één oog op de voor­bi­j­gaande meis­jes. Als de uitverko­rene dan met een vriendin in de richt­ing van het Czaar Peter­stand­beeld ging, er achteraan!’

Foto: de West­z­i­jde t.h.v. de nrs. 2 – 4. We zien de hoek van de Vinken­straat met bioscoop Flora.