Panorama zaandam by Tilemahos Efthimiadis

Tweel­ing Koele­maij 90 jaar

Bron: NHDag­blad 17 okto­ber 2005

koelemaij1

De tweel­ing Kees en Annie Koele­maij zijn op 11 okto­ber 2005 90 jaar gewor­den. Een unieke leeftijd voor een tweel­ing en dat werd gevierd. Loco-​burgemeester Judith Schoute kwam om namens de Gemeente een felic­i­tatie over te bren­gen. Kees Koele­maij woont nog steeds in het geboorte­huis aan de Prins Hen­drik­straat; zijn zus Annie ver­huisde na haar huwelijk en zij woont in Voorburg.

Van onze redac­tie, Greet Plekker-​van Sante

Geboren op 11 okto­ber 1915, een tweel­ing! Dat was groot nieuws in de Prins Hen­drik­straat in Zaan­dam. Ter gele­gen­heid van de 90e ver­jaardag van de tweel­ing gaan we een bezoekje bren­gen aan Kees die nog altijd in het huis aan de Prins Hen­drik­straat woont. Er waren nog 2 zussen en 1 broer in het gezin. Vader werkte bij Terwee’s Thee­han­del. Hij was ‚reiziger’ zoals dat vroeger heette. Op de fiets en met een kar­bid­lan­taarn als enige ver­licht­ing, ‚s avonds waren de wegen nog niet zo goed ver­licht als tegenwoordig.

Geboren in de Eerste Werel­door­log, maakte het gezin ook de Water­snoodramp mee. En natu­urlijk had Kees het plaat­jes­boek van Ter­wee over de Water­snoodramp van 1916. Kees maakte de Han­dels­dagschool af. Hij werkte in de vakanties ook bij Ter­wee. Na het beëindi­gen van zijn school ging hij werken bij Albert Heijn, in de Oost­z­i­jde op 11 sep­tem­ber 1933. Tot zijn pen­sioner­ing heeft hij 47 jaar bij Albert Heijn gew­erkt, op de afdel­ing Sociale Verzek­er­ing. Kees Koele­maij heeft altijd geleefd vol­gens het motto: een­voudig en net­jes. „Doe maar gewoon.”

Een Kaderondje
We praten over de ‚toe­s­tand in Zaan­dam’ en maken in ons gesprek een ‚Kaderondje’. Hoe was het om in deze buurt te wonen?
Op de Burcht was vroeger de veil­ing van groente en fruit. Daar waren een aan­tal steigers, waar boten kon­den aan­leggen. Later werd ook de loswal gemaakt. Een idee van loco-​burgemeester Prins, die ook in de Prins Hen­drik­straat woonde. De veil­ing werd ver­plaatst naar de loswal en tot in de jaren 60 stond vooral ‚s mor­gens de loswal vol met kisten en krat­ten groente en fruit. (De veil­ing­hal is tegen­wo­ordig de Aldi supermarkt.)

koelemaij2En op de Prins Hen­drikkade waren ook nog een twee­tal bruggen in de weg, zodat hoog opge­laden hout­boten naar de achtergele­gen hout­lood­sen kon­den varen. De hout­lood­sen waren tussen de Prins Hen­drikkade en de Zuid­dijk. Op de Kade, in de straat dus, werd dan de paal naar bene­den gelaten, de brug ging omhoog zodat het de dekschuiten erdoor kon­den.
De muziek­bu­urt was nog niet gebouwd. De Ganzen­werf­s­traat was aan de Kadekant een doo­d­lopende weg. Met een hek afges­loten en daarachter was de uitspan­ning Thalia, café en speel­tuin. (Later con­fec­tieate­lier van E. Blaes en nu wooneenheden.)

Met het verd­wi­j­nen van de hout­lood­sen zijn de sloten gedempt en de muziek­bu­urt gebouwd. Bij de Ganzen­werf­s­traat werd een plantsoen aan­gelegd, het Prins Hen­drik­plantsoen, en de straat kreeg een door­gang met de Kade. Markante plek was ook het huis op de hoek van de Ganzen­werf­s­traat en Kade van de fam­i­lie Bart (later van schoonzoon Lake­mond), schip­per van de „Time is money”- en de „Always ready”- sleep­boten die aan de Kade lagen afge­meerd. Dan natu­urlijk ook de paar­den­hoef­smed­erij van de heer Grim­ber­gen, waar je regel­matig paar­den in de ‚wacht’ zag staan als je er langs ging. En de spe­ciale geur die uit de smed­erij kwam. Hier was later de garage van de heer Mul­der, maar die is ook al gesloten.

koelemaij5Tegen­over het Kat­te­gat was een pontveer, waar de overzetter de heer Smit werk­ers bij de hout­lood­sen op het eiland (William Pont, Gras Houthandel, en ook een paar huis­jes voor werkne­mers), maar ook de badgas­ten voor het open zwem­bad op de kop van het eiland, naar de overkant bracht. Gratis. Als er ‚s nachts iemand naar de overkant moest werd de roei­boot ingezet die naast de aan­leg­steiger lag. Het zwem­bad van de heer Pesie en later Bel­laart was een druk bezocht zwem­bad waar school­jeugd van april tot okto­ber soms iedere dag ging zwem­men. Men had dan een seizoen­abon­nement. De heer Bel­laart woonde in de kleine huis­jes tegen­over het pontje.

Op het laat­ste stuk van de Kade woonde op nr. 72 de fam­i­lie de Boer. De heer de Boer had een groen­tewinkel in de Oost­z­i­jde, nabij de Hal­straat, maar hij ging ook met de kar langs de huizen in de buurt.

Op het eind de aan­leg­steiger met het pon­tje van Schaap, waar­voor men wel moest betalen. Afhanke­lijk van waar je naar toe moest. Maar voor een snelle over­steek naar het bad­huis moest je 10 cent betalen, en dat had je als kind meestal niet. Dus moest je met het gratis pon­tje en het ‚hele’ stuk lopen. Het pon­tje van Schaap voer van de Prins Hen­drikkade naar het Bad­huis, naar de Haven, het Vis­ser­shop en weer terug naar de Kade.

Als we dan naar de Prins Hen­drik­straat gaan, dan woonde in het tweede stuk melk­boer Brouwer. De heer Brouwer en zijn vrouw vent­ten melk uit met een kar. Maar als je iets was ver­geten of tekort kwam dan kon je altijd even achterom komen na sluit­ingstijd.
Op het hoekje van het Skager Rak was dan de sigaren­winkel annex kan­toorar­tike­len van wiel­ren­ner Cor Bakker. En aan de overkant van het kruis­punt kruide­nier Klaver. Waar je, ieder op zijn beurt, geholpen werd aan je bood­schap­pen. En ook op de ‚pof’ kon kopen als het even ‚niet uitk­wam’. „Schri­jft u het even op?”, zei men dan. Maar men kon dan ook de kinderen om een bood­schap sturen. Dan was er nog een snoep­winkel, petro­le­umwinkel, een eier­boer, de brede poort in de straat daar was de Reinig­ing.
Pal­ing­boer Prins woonde er ook en op zondag­mor­gen ging men vers gerookte pal­ing halen. Prins had zijn ‚vers­bakken’ of ‚karen’ in de Zaan liggen naast het pon­tje, als een dri­jvend eiland. Hij had een viskar op de hoek vóór de Wilhelminasluis.

Als kind wilde Kees met zijn vrien­den wel voet­ballen in de straat, maar er woon­den 7 agen­ten in de straat en voet­ballen was ver­bo­den! Twee huizen verder was de ban­ket­bakker­swinkel van Kok. Later is de winkel van Kok ver­huisd naar de Zuid­dijk, waar nu nog steeds ban­ket­bakker Land­saat geves­tigd is. En hoeveel kinderen uit de buurt hebben er niet pianoles gehad van mevrouw Afra Thomas?
Het was een drukke straat in vroeger jaren, niet door het autover­keer, maar door de mensen die naar de winkelt­jes, de school of verder in de wijk liepen. Tegen­wo­ordig is de straat zeer rustig.

koelemaij3Op het Kat­te­gat was een frö­belschool en lagere school met een school­plein ervoor en aan het eind van het Kat­te­gat de sigaren­fab­riek van Jus­tus van Mau­rik. Het hoge pand staat er nog. koelemaij4
In de Luilak­nacht gin­gen we bij warme bakker Mensink op het Kat­te­gat vers gebakken bollen halen en warm ope­ten, heer­lijk was dat.
En daar woonde ook schoen­maker Holtkamp. Men kocht niet zo gauw nieuwe schoe­nen als er nog gelapt kon worden.

Maar, zo zegt Kees Koele­maij, weet jij ook nog dat er hard­draver­i­jen met ring­steken waren op de Prins Hen­drikkade? Dat was groot feest. Later zijn die hard­draver­i­jen naar de Sta­tion­sstraat gegaan. In de Luilak­nacht en Pinkster­week­end.
En we had­den hier ook de Ronde van Zaan­dam, wiel­er­wed­strijd en onze eigen Cor Bakker heeft die wel eens gewon­nen. Dat was prachtig.

In 1949 is het echt­paar Koele­maij getrouwd. De won­ing­nood was in die tijd zó hoog dat er woon­ruimte gevorderd werd, door de Gemeente, bij mensen die wel een kamer kon­den mis­sen van hun huis. Het echt­paar Koele­maij kon op de boven­verdieping van het oud­er­lijk huis intrekken. En daarmee ook de zorg voor zijn moeder op zich nemen. En zo is het gekomen, dat zij nog steeds in het oud­er­lijk huis wonen, dat uit­er­aard nu hun eigen huis is.

In de jaren 1947 tot 1957 is de regeling van kracht geweest dat de Gemeente woon­ruimte kon vorderen waar dat ‚gevon­den’ werd.

Zo zijn we weer thuis van ons ‚Kaderondje’. Het was een pret­tig gesprek en we hopen dat de lez­ers van De Zuid­kan­ter dit rondje op prijs stellen.

N.b.(red.) De heer Cor­nelis Maarten (Kees) Koele­maij is op 27 decem­ber 2010 overleden op 95 jarige leeftijd. Mevrouw Lilly Koelemaij-​Besanger is op 16 okto­ber 2011 overleden, op 90-​jarige leeftijd

Joomla tem­plates by a4joomla